Hipnoz Nedir?
Hipnoz, bakışla, sözle veya bazı yardımcı nesneler kullanılarak, telkin ile oluÅŸturulan özel bir bilinç hâlidir. Bir baÅŸka deyiÅŸle bir trans hâlidir. Bu trans sırasında, kiÅŸi çevreden gelen tüm (ses, ışık, koku vb.) uyaranlara kendini kapatır veya aldırmazken, hipnoz yapan kiÅŸinin telkinlerini artmış bir dikkatle dinler, anlar ve gönüllü katılımla uygular.
 

Hipnoterapi Nedir?
Hipnoz aracılığı ile (hipnoz sırasında) uygulanan tedavilere verilen genel isimdir.
 

Hipnoz bir uyku mudur?
Hipnoz kesinlikle bir uyku hâli deÄŸildir. Dışarıdan bakıldığında, hipnozdaki kiÅŸi sanki derin ve huzurlu bir uykudaymış gibi görünür. Aynı yanlış gözlemi yapan Ä°skoç Doktor James Braid 1840 yılında bu trans hâline, Eski Yunan’daki uyku tanrısı Hypnosis’tenesinlenerek hipnoz adını vermiÅŸtir. Çok kısa bir süre sonra bizzat Dr. Braid bu trans hâlinin uyku olmadığını fark etmiÅŸ ve hipnoz adının uygun olmadığını açıklamış olmasına karşın, bu yerleÅŸmiÅŸ olduÄŸu için hipnoz adının kullanımı devam edegelmiÅŸtir. 
 

Bir kiÅŸi, isteÄŸi dışında zorla ya da farkında olmaksızın hipnoza sokulabilir mi? 
Hayır! Bu mümkün deÄŸildir. Hipnoz kiÅŸinin gönüllü isteÄŸi ve katılımıyla gerçekleÅŸtirilen bir trans hâlidir. Hipnoz yapan kiÅŸi, hipnoza girmeyi gönüllü olarak kabul eden kiÅŸiye hipnoza girmesini saÄŸlayacak bazı telkinler verir. KiÅŸi bu telkinleri uygulayarak hipnoza girer. Hipnoza girmek istemeyen bir kiÅŸi kendisine söylenen telkinleri gerçekleÅŸtirmeyi reddedeceÄŸi için hipnoza girmez. 
 

Hipnozdaki kiÅŸi hipnoz yapanın tüm söylediklerini olduÄŸu gibi kabul eder ve aynen uygular mı?

Hayır!Hipnoz sırasında kiÅŸinin bilinçli kontrolü ortadan kalkmaz. Hipnoz yapan kiÅŸinin söylediÄŸi her ÅŸeyi duyar, anlar, hatta yargılar. Yapması istenilen ÅŸey kiÅŸinin sosyal ve ahlâki deÄŸerlerine uygun deÄŸil ise kabul etmez, uygulamaz. Israr edilirse kiÅŸi hipnozdan çıkar.
 

Hipnoza giren bir kiÅŸi istemediÄŸi hâlde sırlarını açıklar mı? 
Hipnozdaki kiÅŸinin bilinçli kontrolü ortadan kalkmadığı için istemediÄŸi sürece hiçbir sırrını söylemez, özel bilgileri vermez. Hipnozdaki kiÅŸi ancak, söyleyeceÄŸi ÅŸeylerin kendisi için (örneÄŸin hastalığının tedavisinde iÅŸe yarayacağı ÅŸeklinde) yararlı olacağına inanır ve hipnoz yapan kiÅŸiye güvenirse sorulan sorulara yanıtlar verir. 
 

Hipnozdan “uyanamamak” mümkün müdür?
Hipnoz bir uyku olmadığı için, uyanamamak diye bir ÅŸey olamaz. Hipnoz yapan hekim, terapi sonunda kiÅŸiye hipnozdan çıkacağı telkinini verdiÄŸi zaman kiÅŸi hipnozdan çıkarak gözlerini açar.
 

Hipnoz nasıl oluşur? Hipnoza girmenin temel koşulları nelerdir?
Hipnozun oluÅŸmasında üç temel unsur vardır: Gönüllülük, konsantrasyon ve hayal gücü. Hipnoza baÅŸlanırken, kiÅŸi önce hipnoza girme konusunda gönüllü ve istekli olmalıdır. Gönüllü ve istekli olan kiÅŸi, hekimin kendisine söylediÄŸi (hipnoza giriÅŸ için verdiÄŸi) telkin cümlesine tüm dikkatini verir, yoÄŸunlaşır. Sonra da söylenen telkinin içeriÄŸini hayal ederek gerçekleÅŸtirir. Buradan da anlaşılabileceÄŸi gibi bir kiÅŸinin hipnoza girebilmesi için gönüllü olması, konsantrasyonunun ve hayal gücünün yeterli olması zorunludur. Veya bir baÅŸka deyiÅŸle isteksiz, gönülsüz olanlar ya da konsantrasyonu ve hayal gücü yetersiz olanlar hipnoza giremezler. 
 

Hipnoza yatkınlık (hipnotizabilite) ne demektir? Herkes hipnoza girebilir mi?
Hipnoza girebilme yetisine hipnotizabilite (hipnoza yatkınlık) adı verilmiÅŸtir. Herkesin hipnoza yatkınlığı (hipnotizabilite) farklıdır. Bu nedenle herkes hipnoza giremez. Çocuklar hipnoza son derece yatkındırlar. Yapılan araÅŸtırma sonuçları, hipnoza yatkınlığın en fazla olduÄŸu dönemin 6-10 yaÅŸ arası olduÄŸunu göstermiÅŸtir. YaÅŸ ilerledikçe hipnoza yatkınlık giderek azalır. Genel olarak toplumun %10-15’inde hipnoza yatkınlık yoktur. Bu kesim kesinlikle hipnoza giremez. Toplumun %70-80’inde orta düzeyde bir hipnoza yatkınlık, %10-15’inde ise yüksek düzeyde hipnoza yatkınlık vardır. Yani toplumun büyük bir çoÄŸunluÄŸu hipnoza girebilmektedir. 
 

Hipnoza yatkınlığı etkileyen etkenler nelerdir?
Hipnoza yatkınlık yetisi, kiÅŸilik yapılarına ve içinde bulunulan ruhsal rahatsızlığa baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸmektedir. ÖrneÄŸin, kuÅŸkucu, kimseye güvenmeyen, her ÅŸeyi kontrol etmeye çalışan ya da kendisini herkesten çok üstün ve deÄŸerli gören kiÅŸilik yapılarına sahip olan kiÅŸiler kolay kolay hipnoza giremezler. Aynı ÅŸekilde obsesif-kompulsif bozukluk, ÅŸizofreni, ağır depresyon, paranoid bozukluk ve demans (bunama) hastalarının hipnoza yatkınlıkları saÄŸlıklı insanlara göre daha düÅŸüktür. 
 

Kimler Hipnoz Yapabilir?

ÇoÄŸu ülkede, hipnoz “tıbbî bir giriÅŸim” olarak kabul edildiÄŸi için, gösteri amaçlı sahne hipnozu yasaklanmıştır. Hipnoz yapma yetkisi, sadece tedavi amacıyla, hipnoz ve hipnoterapi eÄŸitimi almış hekimler, diÅŸ hekimleri ve klinik psikologlara tanınmıştır. Bu son derecede yerinde bir uygulamadır. Çünkü hipnoz yapmak çok kolay bir uygulama olmakla birlikte hipnoz aracılığı ile hastalıkların tedavisini yapmak yani hipnoterapi uygulamak, hipnoz bilgisinin yanı sıra söz konusu hastalıklar ve tedavileri hakkındaki özel mesleki bilgileri de ayrıntılı bilmeyi ve bu konuda yetkili olmayı gerektirir. 
 

Hekimler, hipnoterapiyi eÄŸitimini aldıkları kendi uzmanlık alanlarında uygulamalıdırlar. Çünkü hem eÄŸitimleri hem de yasal yetkileri kendi uzmanlık alanlarıyla sınırlıdır. ÖrneÄŸin Astım hastalığı konusunda göÄŸüs hastalıkları uzmanı, aÄŸrısız doÄŸumda kadın-doÄŸum uzmanı, cilt hastalıkları konusunda dermatolog, ruhsal hastalıklarda psikiyatri uzmanı, diÅŸ çekimi ve diÅŸ eti hastalıklarında diÅŸhekimleri hem bilgi ve yeterlilik hem de yasal olarak yetkilidirler. Çünkü söz konusu hastalıkları hipnoterapi ile tedavi ederlerken kendi uzmanlık bilgilerini hipnoz içinde uygulayacaklardır.

Hipnoz yapmayı bilmek diÅŸ hekimine panik bozukluÄŸu’nu tedavi etme veya psikiyatri uzmanına aÄŸrısız doÄŸum yaptırma, radyoloji uzmanına cinsel iÅŸlev bozukluklarını tedavi konusunda yetki vermemektedir. Her uzman hipnoterapiyi kendi uzmanlık sınırları içinde uyguladığı takdirde baÅŸarılı olacaktır.
 

ÇoÄŸu ülkede, hekim olmadıkları hâlde psikolojik sorunlarda hipnoterapi yapma yetkisi, ruhsal sorunlar ve hastalıklar konusunda lisansüstü eÄŸitim almış klinik psikologlara da tanınmıştır. Ancak ülkemizdeki saÄŸlık yasalarına göre psikologlara bu hak tanınmamıştır. Bazı az sayıda ülkede hipnoterapi yapma yetkisi hekim kontrolü altında ve sadece bazı kısıtlı alanlarda olmak koÅŸulu ile yukarıda yazılanların dışında hemÅŸire, sosyal hizmet uzmanı gibi mesleklere de tanınmıştır.
 

Hipnozla geçmiÅŸ hayatlara veya geleceÄŸe gitmek mümkün müdür?

Kesinlikle hayır! Maâlesef en çok kötüye kullanılan sahalardan biri de budur. Belki kiÅŸinin kendi hayatındaki bazı bilinçdışına bastırılmış rahatsızlık verici hatıraları ortaya çıkarmakta kullanılabilirse de, bu çok özel ve kesinlikle uzmanlarca uygulanabilecek bir tekniktir. Önceki hayatlara ve hele geleceÄŸe gitmek mümkün olsaydı, herkes Toto, Loto, Altılı Ganyan ve aklınıza gelebilecek her ÅŸeyi görüp zamanın akışını deÄŸiÅŸtirirdi! Böyle vaatlerle yaklaÅŸan birin kesinlikle ÅŸarlatan veya kendisi psikiyatrik hasta olan birisi olduÄŸunu düÅŸünebilirsiniz.
 

Hipnoz nerelerde / hangi hastalıklarda kullanılabilir?

Genel Tıpda: AÄŸrıyı ortadan kaldırmak için (migren ve gerilim tipi baÅŸ aÄŸrıları, kronik fiziksel aÄŸrılı hastalıklar, trigeminal nevralji, aÄŸrısız doÄŸum, kanser aÄŸrılarında), hipnoanestezi ile cerrahi giriÅŸimlerde (ameliyatlar, diÅŸ çekimi ve diÅŸ eti rezeksiyonlarında), psikosomatik hastalıklarda (astım, esansiyel hipertansiyon, psöriazis, ülser, ülseratif kolit, irritabl kolon, siÄŸil tedavisinde),
 

Psikiyatride: Tik, kekemelik, enüresis noktürna (gece iÅŸemeleri), trikotilomani, yeme bozuklukları, obezite, psikojenik aÄŸrı bozukluÄŸu, konversiyon bozukluÄŸu, cinsel iÅŸlev bozuklukları, sigara bağımlılığı, dissosiyatif bozukluklar, fobiler, panik bozukluÄŸu, agorafobi, sosyal fobi, sınav kaygısı, travma sonrası stres bozukluÄŸu…
 

Hipnoterapistlik bir uzmanlık mıdır?

“Hipnoterapistlik” adı verilmiÅŸ olan akademik bir uzmanlık alanı veya unvanı yoktur. Hipnoz yapmayı bilmek veya uygulamak bir kiÅŸiye hipnoterapist unvanını kazandırmaz. Asıl olan, hipnoz yapan hekimin tıp fakültesini bitirdikten sonra ihtisas eÄŸitimini alarak hak kazandığı (kadın-doÄŸum, cilt hastalıkları, iç hastalıkları, psikiyatri gibi) uzmanlıktır. Hipnoz ise, bu kiÅŸilerin kendi uzmanlık alanı içindeki hastalıkları tedavi etmek için gerekli olduÄŸu zamanlarda kullandıkları bir “tedavi aracı” ve bir tekniktir. 
 

Hipnoz ve Hipnoterapinin Ülkemizdeki Yasal Konumu Nedir?

Ülkemizde hipnoz ve hipnoterapi uygulaması için henüz yasal bir düzenleme yoktur. Bu nedenle kimler tarafından hangi durumlarda hipnoz uygulanabileceÄŸi, kimlerin eÄŸitim verebileceÄŸi belirsizdir. 2000’li yıllara deÄŸin, hekimlerin yanı sıra, psikologlar ve sosyal hizmet uzmanları baÅŸta olmak üzere kendilerine astrolog, medyum, yaÅŸam koçu vb. adı veren hemen herkes, hipnoz uyguladığını, hastalıkları tedavi ettiÄŸini söylemekte internet ortamında bunu ilan etmekteydiler. Televizyon kanallarında hipnoz uygulamaları sergilenmekteydi. 
 

Hulya AvÅŸar Show programında Norveç’li bir kiÅŸi tarafından seri hâlinde hipnoz uygulamaları yapılması nedeniyle Türkiye Psikiyatri DerneÄŸi ve Tıbbî Hipnoz DerneÄŸinin o dönemdeki yöneticilerinin yoÄŸun kampanyası sonuç vermiÅŸtir. Haziran 2000’de Ä°stanbul Cumhuriyet Savcılığı tarafından Hülya AvÅŸar hakkında “Yetkili mercilerin genel saÄŸlığın korunması için verdiÄŸi emre uymamak” suçunu düzenleyen TCK’nın 526. maddesi gereÄŸince 3 ay ilâ 6 ay arasında hafif hapis cezasına çarptırılması istemiyle dava açılmış, sonuçta hipnoz programları yayından kaldırılmıştır.

Hipnoz ve hipnoterapi konusunda yasal düzenleme gerekliliÄŸini sürekli savunan ve Bakanlığa birçok kez baÅŸvuran Türkiye Psikiyatri DerneÄŸi’nin çabaları sonucunda SaÄŸlık Bakanlığı tarafından “Hipnoz ve Hipnoterapi Uygulanması Hakkında Yönetmelik taslağı” hazırlanarak 17.02.2004 tarihinde tartışılması amacıyla bakanlık web sitesine konulmuÅŸtur (http://www.saglik.gov.tr/extras/birimler/temel/hipnoz_taslak.pdf). Ancak günümüze deÄŸin hâlâ bu taslaÄŸa resmiyet kazandırılmamıştır. 
 

Bu alandaki son geliÅŸme, SaÄŸlık Bakanlığının Tedavi Hizmetleri Genel MüdürlüÄŸünün19/10/2008 tarih ve 44103 sayılı yazısı ile “fertlerin ve toplumun saÄŸlığını korumak amacıyla ülkemizde hipnoz ve hipnoterapin bilimsel yöntemlerle yapılmasını, uygulama alanlarını, amaçlarını, kimler tarafından ve hangi saÄŸlık kuruluÅŸlarında uygulanabileceÄŸine iliÅŸkin usul ve esasları belirlemek amacıyla "Hipnoz ve Hipnoterapi Uygulaması Hakkında Yönetmelik Taslağı" üzerinde çalışmalar devam etmekte olduÄŸundan Bakanlıkça bir deÄŸerlendirme yapılıncaya kadar “muayenehanelerde ve diÄŸer saÄŸlık kuruluÅŸlarında hipnoz uygulaması yapıldığının tabela, kartvizit ile basılı ve elektronik ortam materyellerinde tanıtımın yapılmasının uygun olmadığı”duyurulmuÅŸtur.
 

Hipnoz Etik Kuralları Nelerdir?

(TPD HÄ°PNOZ VE HÄ°PNOTERAPÄ° UYGULAMA ETÄ°K KURALLARI)*

* TPD Hipnoz ve Hipnoterapi Bilimsel Çalışma Bilimsel Çalışma Birimi tarafından hazırlanan taslaktan alınmıştır. Henüz resmiyet kazanmamıştır.

• Hipnoz, üniversiteler ve eÄŸitim hastanelerinde kurulacak “Hipnoterapi EÄŸitim ve AraÅŸtırma Merkezleri”nde kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili yeterli süre teorik ve pratik “Hipnoz ve Hipnoterapi Sertifika EÄŸitimi” almak koÅŸulu ile ya da yurt dışından bu konuda sertifikası olanların sertifikalarının geçerliliÄŸi SaÄŸlık Bakanlığınca onaylanması hâlinde; sadece hekim, diÅŸ hekimi ve klinik psikologlar tarafından ve sadece tedavi amacıyla yapılabilir.
• Uygulayıcılar hipnozu sadece kendi uzmanlık alanlarının sınırları içinde uygulayabilirler.
• Hipnoz bir eÄŸlence aracı deÄŸildir ve kesinlikle gösteri amacıyla kullanılamaz.
• Televizyonda, sahnede veya topluluklar önünde bireysel veya toplu hipnoz uygulamaları yapılamaz.
• Kitle iletiÅŸim araçlarında, web sitelerinde, çeÅŸitli amaçlarla hazırlanmış broÅŸür veya kitaplarda, haber, tanıtım veya eÄŸlence programı vb. hiçbir ÅŸekilde hipnoz uygulamalarına ait görüntü ya da fotoÄŸraf yer alamaz.
• Hipnozu ya da hipnoz uygulayanları tanıtmak, hastalıkların tedavisindeki yeri ve önemini göstermek amacıyla bile olsa, hipnoz uygulamaları izleyici önünde yapılamaz.
• Hipnoz uygulayıcıları, reklam ve tanıtım yapamazlar. Yaptıkları uygulamaları tabelalarda belirtemezler.
• Hipnoz uygulayıcıları, kendilerini “hipnoterapist” olarak tanıtamaz, “hipnoterapist” sözcüÄŸünü tabelada, kartvizitte, antetli kağıtta veya imzalarında kullanamazlar.
• Uygulayıcılar, hastanın baÅŸka bir uygulayıcının telkinlerini kabul etmeyeceÄŸi, baÅŸka bir uygulayıcının telkinlerinden yarar görmeyeceÄŸi ÅŸeklinde posthipnotik telkinler veremezler.
• Hipnoz uygulayıcıları, hastalarına kendi ekonomik, sosyal yarar veya çıkarları doÄŸrultusunda telkinler veremezler.

                                                                                                              Türkiye Psikiyatri DerneÄŸi