Psikoterapi, DÜÅžÜNCE, DUYGU VE DAVRANIÅžLARI, KONUÅžMA, Ä°LÄ°ÅžKÄ° KURMA, BÄ°RLÄ°KTE DEĞİŞİK ÇALIÅžMA YOLLARI Ä°LE ETKÄ°LEYEREK DEĞİŞTÄ°RME, Ä°YÄ°LEÅžTÄ°RME demektir.

Psikoterapi deyince, çaÄŸdaÅŸ ruh bilim bilgilerine dayanarak, hasta/ danışan ile olumlu bir iliÅŸki içinde özel teknikleri kullanan bir takım uygulamalar anlaşılır.

Grup psikoterapisi, bu eÄŸitimi almış grup psikoterapistleri tarafından yönetilen, 3- 20 kiÅŸiden oluÅŸan, uygun ÅŸekilde seçilmiÅŸ hasta ve/veya danışanlara uygulanan bir tedavi biçimidir.

Ä°nsanlar küçük ve geniÅŸ gruplar halinde yaÅŸar ve etkileÅŸimlerde bulunurlar. Adeta içinde yaÅŸanılan toplumun bir minyatürünü saÄŸlayan grup psikoterapilerinde, hastalar/ danışanlar, kendilerini ve diÄŸerlerini daha iyi anlama, tanıma ve kendilerini deÄŸiÅŸtirme, geliÅŸtirme fırsatı bulurlar.

DeÄŸiÅŸik ekollerde kuramsal donanımları olan ve deÄŸiÅŸik teknikler kullanan grup yöneticileri, deÄŸiÅŸimleri saÄŸlamak için grup üyeleri arasındaki dinamikleri ve etkileÅŸimleri kullanır. Grup psikoterapilerinin en büyük özelliÄŸi, grup üyelerinin, yönetici/ yöneticilerden olduÄŸu kadar, diÄŸer üyelerden de geri bildirim almalarıdır. BÄ°RDEN ÇOK KİŞİNÄ°N BÄ°RBÄ°RLERÄ°NE YARDIMI söz konusudur. Bir baÅŸka özelliÄŸi de, hem kiÅŸinin hem de terapistlerin, hastanın/ danışanın, ruhsal, duygusal ve davranışsal tepkilerini doÄŸal ÅŸekilleriyle gözleyebilmeleridir.

Gruplara özgü terapötik faydalar nelerdir?

Gruba özgü tedavi edici etkiler arasında

v     EVRENSELLÄ°K (yalnız deÄŸilim duygusu),

v     ÖZGECÄ°LÄ°K (baÅŸlarını düÅŸünme),

v     EÅžDUYUM BECERÄ°LERÄ°NDE ARTIÅž,

v     UMUT AÅžILAMASI,

v     GEÇMİŞİ TAMÄ°R EDEN DUYGUSAL YAÅžANTI,

v     SOSYALLEÅžME BECERÄ°LERÄ°NÄ°N GELÄ°ÅžMESÄ°,

v     SAÄžLIKLI ÖZDEŞİMLER KURMA,

v     KABUL VE HOÅžGÖRÜ GELÄ°ÅžTÄ°RME,

v     GERÇEĞİ DEÄžERLENDÄ°RME YETÄ°SÄ°NDE ARTIÅž,

v     Ä°LÄ°ÅžKÄ°SEL ÖÄžRENMELER,

v     FARKINDALIK ARTIÅžI,

v     Ä°ÇGÖRÜ ARTIÅžI vardır.

Grup psikoterapisi çeÅŸitleri

Altta yatan kuramsal dayanaklarına göre grup psikoterapisi çeÅŸitleri vardır:

 v     DESTEKLEYÄ°CÄ°,

v     ÇÖZÜMLEYÄ°CÄ° (ANALÄ°TÄ°K),

v     PSÄ°KODRAMATÄ°K-SOSYOMETRÄ°K,

v     DAVRANIÅžCI-BÄ°LÄ°ÅžSEL,

v     Ä°LÄ°ÅžKÄ°SEL,

v     ETKÄ°LEŞİMSEL,

v     GEÅžTALT,

v     TRANSAKSÄ°YONEL,

v     AÄ°LE VE EÅž GRUPLARI,

v     EĞİTSEL,

v     EĞİTÄ°MSEL,

v     KENDÄ°NE YARDIM GRUPLARI bunlar arasında belli baÅŸlılarıdır.

 Grup psikoterapistleri / yöneticileri

Gruplar, genellikle, bir yönetici ve 1- 2 yardımcı yönetici tarafından yönetilir. Yardımcı yöneticilerin eÄŸitiminin de sürdüÄŸü gruplarda yardımcı yöneticiler dönüÅŸümlü olarak yönetimi alır ve canlı denetim alırlar.

Yöneticilerin, ALANLARINDA UZMANLAÅžMIÅž oldukları, SERTÄ°FÄ°KALARINI görerek anlaşılabilir. EÄŸitimlerini, genellikle, DERNEKLER VE ÖZEL ENSTÄ°TÜLER aracılığıyla yapmaktadırlar.Grup psikoterapisti (psikiyatristler, klinik psikologlar, uzun süreli psikopatoloji eÄŸitimi almış tıp doktorları) ya da grup yöneticisi (psikologlar, sosyal hizmet uzmanları, psikolojik danışmanlar, tıp doktorları, yüksek hemÅŸireler) ünvanı kazanmış kiÅŸiler bu iÅŸi yapmaya ehildir.

Tarihçe

Tarihsel olarak bakıldığında psikiyatrik tedavi boyutuna, iliÅŸkiler boyutunu ve grubu sokan öncüler arasında, alandaki çalışmaları 1914’lerde baÅŸlayan J. L. Moreno’yu sayabiliriz. Ä°lk grup psikoterapileri kongreleri ve halen etkin ÅŸekilde çalışan Uluslararası Grup Psikoterapileri BirliÄŸi onun tarafından baÅŸlatılmış, kurulmuÅŸtur. J. L. Moreno, özgün bir yöntem olan Psikodramatik Sosyometrik Grup Psikoterapisi’ni geliÅŸtirmiÅŸtir. DiÄŸer öncüler arasında S. Slavson, H. Spotniz, S. H. Foulkes, W. Bion, E. Berne, F. Perls, I. Yalom,’u sayabiliriz.

Ülkemizdeki ilk grup psikoterapisi uygulamaları R. Avcılar, F. Ergun, E. Gençtan, L. Zileli, C. OdaÄŸ tarafından yapılmış, ilk sistemli grup psikoterapisi eÄŸitimi (psikodrama) A. Özbek tarafından baÅŸlatılmıştır. Adını taşıyan Dr. Abdülkadir Özbek Psikodrama Enstitüsü bu alanda uzmanlar yetiÅŸtirmeye devam etmektedir.

Sınıflandırmalar

Amaca göre: Belirtilerin iyileÅŸtirilmesi, yaÅŸamdaki iliÅŸkilerin düzeltilmesi, kiÅŸilik geliÅŸimi.Tiplere göre:Destekleyici, psikanalitik, grup analizi, psikodinamik-iliÅŸkisel, psikodrama, geÅŸtalt, transaksiyonel, davranışçı- biliÅŸsel, etkileÅŸim, eÄŸitici, profesyoneller için eÄŸitim, kendine yardım grupları.

Hasta/danışan seçimine göre:Aynı tanılı hastalarla homojen gruplar oluÅŸturulabilir. ÖrneÄŸin, yeme bozuklukları, alkol ve madde kullanım bozuklukları, ÅŸizofrenik bozuklukta sosyal beceri geliÅŸimi grupları, yas grupları gibi. DeÄŸiÅŸik tanı ve sorunlara göre karma (heterojen) gruplar oluÅŸturulabilir.

Süreye göre: Bir hafta sonu çalışması (konulu çalışmalar, atölyeler), uzun yıllar süren (üç yıllık kiÅŸisel geliÅŸim/ tedavi grupları, dört- yedi yıllık profesyonel eÄŸitim grupları) ya da açık uçlu süresiz gruplar (psikoterapi grupları, kendine yardım grupları) söz konusu olabilir.

Uygulama yeri

Hastanelerde grup toplantıları, günaydın toplantıları grup biçiminde yapılır ve çoÄŸunlukla serviste yatan tüm hastaların katılımı ile ekip yöneticiliÄŸinde gerçekleÅŸir. Ayrıca grup için seçilen hastalarla grup psikoterapileri de yapılabilmektedir.Özel koÅŸullarda muayenelerde, psikoterapi yan dal merkezlerinde, psikoterapi atölyelerinde, psikolojik danışmanlık ve terapi merkezlerinde, enstitülerde baÅŸvuranlar arasından yapılan seçimlerle grup oluÅŸturulur.

Grubun Yapısal Özellikleri

Büyüklük: En az 3 en çok 20 üye ile yürütülür. Bazı orta ve geniÅŸ grup uygulamaları da olabilir (20’den fazla; 60’tan fazla) ÇoÄŸu grup psikoterapisti 8- 12 üye ile çalışır.

Seans sıklığı: ÇoÄŸunlukla haftada bir (45 dakika- 3 saat) uygulanır. YoÄŸun ( hafta sonu 21 saat, bir hafta her gün) ve maraton grup uygulamaları (az uykuyla 72 saat) da vardır.

Kapalı ya da açık grup: Bazı gruplar baÅŸladığından sonra yeni üye almaz. Grup sayısı düÅŸse bile aynı üyelerle devam eder. Yarı kapalı gruplarda düÅŸen üye sayısına göre yeni üye eklenebilir. Açık gruplarda ise tedavisi biten üye ayrılır. Gruba yeni üyeler eklenmeye devam eder. Grupta eskiler ve yeniler birarada bulunur.

Ortam: Grup psikoterapileri hastanelerde yatan ve ayaktan olmak üzere uygulanabilir. Muayenehanelerde, danışmanlık ve tedavi merkezlerinde, psikoterapi merkezlerinde, enstitülerde, atölyelerde uygulanabilir.

Hasta/ Danışan Seçimi

Grup terapistleri, gruba uygun kiÅŸileri belirlerken genellikle en az birkaç bireysel görüÅŸme yaparak karar verirler. Ruhsal muayene ve deÄŸerlendirme yapar, bazı psikolojik testler isteyebilirler.

Seçim ve dışlamada kullanılabilecek bazı ölçütler ÅŸunlardır:

Otorite sıkıntısı: Yüksek düzeyde otorite sıkıntısı yaÅŸayan kiÅŸilerin bir kısmı grup ortamında daha rahat eder.

Akran sıkıntısı: Sınırda ve şizoid kişiliği olanlar grup ortamlarında pek rahat edemezler.

Sosyal fobi: Bu kiÅŸiler dayanabilirse grup onlar için ideal bir tedavi ortamıdır.

DiÄŸer bazı tanılar: Grup için dışlama ölçütlerinde antisosyal kiÅŸilik bozukluÄŸu, paranoid kiÅŸilik bozukluÄŸu vardır. Bu kiÅŸiler karma gruplarda iyi hissetmezler. Bunlar yine de kesin dışlama ölçütü deÄŸildir.Sanrılı hastalarda özenli davranmak gerekir. Ä°ntihar riski yüksekse gruba alınması pek uygun deÄŸildir. Ä°ki uçlu duygudurum bozukluÄŸunda ilaç kontrolündeki hastalar grup psikoterapisinden yararlanabilir. Åžizofrenik bozukluklu hastalar ilaç kontrolü ile grup psikoterapisinden yararlanabilirler. Grup psikoterapileri bazı hastaların (anksiyete bozuklukları, yineleyici depresyon, postravmatik stres bozukluÄŸu, yeme bozuklukları) ilaç terapilerinin ileride sonlandırılmasında yararlı olabilir. Bu deÄŸerlendirme grup psikoterapisti ile farklı kiÅŸiyse psikiyatristinin ortak deÄŸerlendirmesi ile yapılmalıdır.

Grup psikoterapisi hangi hastalıklarda ve durumlarda uygulanır?

• Anksiyete bozuklukları (Panik bozukluk, yaygın anksiyete bozukluÄŸu, akut ve kronik stres bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk, fobiler, sosyal fobi, dissosiatif bozukluklar, konversiyon bozukluÄŸu, somatizasyon bozukluÄŸu, hipokondriazis, sınav anksiyetesi, performans anksiyetesi)
• Duygudurum bozuklukları (depresyon, iki uçlu duygudurum bozukluÄŸu)
• Psikotik bozukluklar (Destekleyici, eÄŸitici gruplar)
• Yeme bozuklukları
• Madde ve alkol kullanım bozuklukları
• Cinsel sorunlar
• KiÅŸilik bozuklukları
• Yas, komplike yas, kayıp ve travmalar
• Çocukluk travmaları
• Ä°liÅŸki sorunları (eÅŸ, aile, çocuk, iÅŸyeri) Not: Aile ve eÅŸ grupları deÄŸilse, grup psikoterapilerinde kiÅŸi terapiye onlardan ayrı katılır.
• Ä°hmal, istismar ve ÅŸiddet
• Kronik fiziksel hastalıklar
• Duygusal durumlarla baÄŸlantılı fiziksel bozukluklar
• Ä°ÅŸyerlerindeki iliÅŸkisel sorunlar
• Okullardaki iliÅŸkisel sorunlar
• Çatışma çözümü
• Ebeveynlik eÄŸitimi
• YaÅŸam deÄŸiÅŸikliklerine uyum sorunları
• Zorlu ve kronik hastalıklarla uÄŸraÅŸan hasta yakınlarına yardım
• Farkındalık, içgörü ve kiÅŸisel geliÅŸim

• Türkiye Psikiyatri DerneÄŸi Grup Psikoterapileri Bilimsel Çalışma Birimi tarafından halka yönelik bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır.