Kannabis dünya çapında kullanılan en yaygın yasadışı maddedir. 15 yaÅŸ ve üstü %3,7 yani yaklaşık 150 milyon insan tarafından kullanılmaktadır.
Erkeklerde kullanım oranı daha yüksektir. Daha çok 18-30 yaÅŸları arasında kiÅŸilerce kullanılır. Çocukluk ya da ergenlik yıllarında davranım bozukluÄŸu, daha sonraki yıllarda sosyal kiÅŸilik bozukluÄŸu özellikleri gösterenler kullanmaya daha yatkındırlar.
Kenevir bitkisi kendirgillerdenboyu 3.5 metreyi bulabilen,yüzeyi pürtüklü,içi boÅŸ ve dik gövdeli,parçalı yapraklı bir bitkidir. Bu bitkinin üstteki yaprakları üst yüzeyleri ve sapları kesilip kurutulup yuvarlanarak sigara biçimine sokulunca bu madde genellikle marihuana diye adlandırılır.
HaÅŸhaÅŸ kenevir yapraklarının üst yüzeylerinden ve altlarından sızan kurutulmuÅŸ resinözeksudadır. HaÅŸhaÅŸ yağı, haÅŸhaşın yoÄŸunlaÅŸtırılmış damıtığıdır. Kenevir türevleri genellikle tüttürülür; ancak genellikle çay ya da yiyeceklerle karıştırılarak ağızdan da alınabilir. Ot olarak da adlandırılır.
Keyif verici amaçlı kannabis kullanımı 1930 larda Meksika’dan Amerika’ya yayılmıştır. O dönem caz müzisyenleri arasında yaygınlaÅŸmıştır. Kullanımı Amerika’da 1938’de, diÄŸer ülkelerde 1961’de yasaklanmıştır.
GeliÅŸmiÅŸ ülkelerin pek çoÄŸunda hala yasadışı olmasına raÄŸmen kullanım yaşı düÅŸmüÅŸtür.
Çok yüksek ölçülerde kullanıldıktan sonra birtakım yoksunluk belirtileri: sinirlilik ya da bunaltı ile belirli bir duyguduruma; tremor terleme bulantı yeme isteÄŸi deÄŸiÅŸiklikleri ve uyku bozuklukları gibi fizyolojik deÄŸiÅŸiklikler eÅŸlik eder ancak bunun klinik önemi tam olarak bilinmemektedir.Sürekli kenevir türevleri kullanımı ve entoksikasyonu okulda ya da iÅŸyerinde ki yeterliliÄŸi bozabilir ve araba kullanırken tehlike yaratabilir.
Yasal birtakım sorunlar ortaya çıkabilir.Aile ortamında huzursuzluklar olabilir. Kullanmadan duramamaktan ötürü (kompulsif kullanım) ruhsal ya da bedensel birtakım sorunlar ortaya çıktığında, kenevir türevleri bağımlılığı tanısı düÅŸünülmelidir.
Kenevir türevleri, sıklıkla nikotin, alkol ve kokain gibi diÄŸer maddelerle birlikte kullanılır. Kenevir türevleri (özellikle marihuana), opiyatlarla ya da hallüsinojen maddelerle karıştırılabilir ve birlikte tüttürülebilir. Kenevir türevlerini düzenli olarak kullanan kiÅŸiler, hem bedensel, hem de zihinsel bir uyuÅŸukluk ve donukluk ortaya çıktığından söz ederler. Bu kiÅŸilerin yaklaşık üçte birinde, neredeyse her gün, depresyon, anksiyete (panik ataklarına benzer durumlar) ya da sinirlilik belirtileri görülür. KuÅŸkuculuktan açık hezeyanlar ve hallüsinasyonlara dek giden paranoid düÅŸünce biçimi de görülebilir. Depersonalizasyon ve derealizasyon ortaya çıkabilir.
KENEVÄ°R TÜREVLERÄ° BAÄžIMLILIÄžI
Kenevir türevleri bağımlılığı olan kiÅŸiler, bu maddeyi kullanmadan duramazlar (kompulsif kullanım) ve eÅŸlik eden birtakım sorunlar yaÅŸarlar. Bu maddeyi sürekli kullanan kiÅŸilerde, bu maddenin çoÄŸu etkilerine karşı tolerans geliÅŸir.
Aylarca ya da yıllarca bu maddeyi kullanırlar ve bu maddeyi saÄŸlamak ve kullanmak için her gün birkaç saatlerini harcarlar. Aile, okul, iÅŸ, eÄŸlendirici ve dinlendirici etkinlikler gibi alanlarda birtakım olumsuzluklar yaÅŸarlar. Kenevir türevleri bağımlılığı olan kiÅŸiler, yarattığı bedensel (tüttürmeye baÄŸlı sürekli öksürük gibi) ya da ruhsal (ileri derecede sedasyon ve amaca yönelik etkinliklerde azalma gibi) sorunları bilmelerine karşın bu maddeyi almayı sürdürürler.
KENEVÄ°R(KANNABÄ°S) KULLANIM BOZUKLUÄžU(DSM-V)
A. On iki aylık bir süre içinde, aÅŸağıdakilerden en az ikisi ile kendini gösteren, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da iÅŸlevsellikte düÅŸmeye yol açan, sorunlu bir kenevir kullanım örüntüsü:
1. ÇoÄŸu kez, istendiÄŸinden daha büyük ölçüde ya da daha uzun süreli olarak kenevir alınır.
2. Kenevir kullanmayı bırakmak ya da denetim altında tutmak için sürekli bir istek ya da bir sonuç vermeyen çabalar vardır.
3. Kenevir elde etmek, kenevir kullanmak ya da yarattığı etkilerden kurtulmak için gerekli etkinliklere çok zaman ayrılır.
4. Kenevir kullanmaya içinin gitmesi ya da kenevir kullanmak için çok büyük bir istek duyma ya da kendini zorlanmış hissetme.
5. Ä°ÅŸte, okulda ya da evdeki konumunun gereÄŸi olan baÅŸlıca yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyici kenevir kullanımı.
6. Kenevirin etkilerinin neden olduÄŸu ya da alevlendirdiÄŸi, sürekli ya da yineleyici toplumsal ya da kiÅŸilerarası sorunlar olmasına karşın kenevir kullanımını sürdürme.
7. Kenevir kullanımından ötürü önemli birtakım toplumsal, iÅŸle ilgili etkinliklerin ya da eÄŸlenme dinlenme etkinliklerinin bırakılması ya da azaltılması.
8. Yineleyici bir biçimde, tehlikeli olabilecek durumlarda kenevir kullanma.
9. Büyük bir olasılıkla kenevirin neden olduÄŸu ya da alevlendirdiÄŸi, sürekli ya da yineleyici bedensel ya da ruhsal bir sorunu olduÄŸu bilgisine karşın kenevir kullanımı sürdürülür.
10.AÅŸağıdakilerden biriyle tanımlandığı üzere, dayanıklılık (tolerans) geliÅŸmiÅŸ olması:
a. EsrikliÄŸi ya da istenen etkiyi saÄŸlamak için belirgin olarak artan ölçülerde kenevir kullanma gereksinimi.
b. Aynı ölçüde kenevir kullanımının sürdürülmesine karşın belirgin olarak daha az etki saÄŸlanması.
11. AÅŸağıdakilerden biriyle tanımlandığı üzere, yoksunluk geliÅŸmiÅŸ olması:
a. Kenevire özgü yoksunluk sendromu
b. Yoksunluk belirtilerinden kurtulmak ya da kaçınmak için kenevir (ya da yakından iliÅŸkili bir madde) alınır.
KENEVÄ°R TÜREVLERÄ° ENTOKSÄ°KASYONU
Kenevir türevleri entoksikasyonunun baÅŸlıca özelliÄŸi, bu maddenin kullanılması sırasında ya da bundan kısa bir süre sonra, klinik açıdan önem taşıyan, davranışsal ya da ruhsal, uygunsuz birtakım deÄŸiÅŸikliklerin ortaya çıkmasıdır.
Entoksikasyon, genellikle bir "kabarma" ("uçuÅŸa geçme") duygusunu, uygunsuz gülme ve büyüklük duygularıyla giden bir öfori, sedasyon, letarji, yakın bellek bozukluÄŸu, karmaşık zihinsel iÅŸlemleri yapmakta zorluk çekme, yargılama bozukluÄŸu, duyusal algı çarpıklıkları, devinsel (motor) yeterlikte bozulma ve zamanın yavaÅŸ ilerlediÄŸi duyumu gibi belirtilerin izlemesiyle baÅŸlar. Kimi zaman anksiyete (çok ağır olabilir), disfori ya da toplumdan uzaklaÅŸma görülebilir. Bu etkilere, kenevir türevlerinin kullanılmasından sonraki iki saat içinde, aÅŸağıdaki bulgulardan ikisi ya da daha çoÄŸu eÅŸlik eder:
• Göze kan oturması
• Yeme isteÄŸinde artma
• Ağız kuruluÄŸu
• TaÅŸikardi
Kenevir türevleri tüttürülürse, entoksikasyon dakikalar içinde geliÅŸir; ağızdan alınırsa entoksikasyonun geliÅŸmesi birkaç saati alabilir. Söz konusu etkiler genellikle üç-dört saat sürer, ağızdan alınmışsa biraz daha uzun sürebilir. Görülen davranışsal ve fizyolojik deÄŸiÅŸikliklerin derecesi, alınan maddenin ölçüsüne, uygulama yoluna ve alan kiÅŸinin kiÅŸisel özelliklerine göre deÄŸiÅŸir. ÇoÄŸu kenevir türevi yaÄŸda çözündüÄŸü için, etkilerinin 12-24 saat sürdüÄŸü ya da bu süre içinde yeniden ortaya çıktığı da olabilir.
GerçeÄŸi deÄŸerlendirme bozukluÄŸu olmayan, kenevir türevleri kullanan bir kiÅŸide hallüsinasyonlar olursa ya da deliryum olmadan duysal, görsel ya da dokunsal yanılsamalar ortaya çıkarsa algı bozukluklarıyla giden belirteci kullanılır. GerçeÄŸi deÄŸerlendirmenin bozuk olmaması demek, kiÅŸinin, hallüsinasyonlarının kullandığı maddeden kaynaklandığını, bir dış gerçekliÄŸi yansıtmadığını bilmesi demektir.
KENEVİR ESRİKLİĞİ (ENTOKSİKASYONU) (DSM-V)
A. Yakın bir geçmiÅŸte kenevir kullanmış olma.
B. Kenevir kullanımı sırasında ya da kısa bir süre sonrasında geliÅŸen, klinik açıdan önemli, sorunlu davranışsal ya da ruhsal deÄŸiÅŸiklikler (örn. devinsel eÅŸgüdüm [motor koordinasyon] bozukluÄŸu, öfori, kaygı, zamanın yavaÅŸladığı duyumu, yargılama bozukluÄŸu, toplumdan uzaklaÅŸma).
C. Kenevir kullanımı sırasında ya da kısa bir süre sonrasında geliÅŸen, aÅŸağıdaki belirti ya da bulgulardan biri (ya da daha çoÄŸu):
1. Konjunktivaya kan oturması.
2. Yeme isteğinin artması.
3. Ağız kuruluğu.
4. TaÅŸikardi.
D. Bu belirtiler ya da bulgular baÅŸka bir saÄŸlık durumuna baÄŸlanamaz ve baÅŸka bir madde esrikliÄŸi de içinde olmak üzere baÅŸka bir ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz.
KENEVÄ°R YOKSUNLUÄžU
A. Aşırı ölçüde ve uzun süreli (genellikle, en az birkaç ay süresince, her gün ya da neredeyse her gün kullanım) kenevir kullanımının bırakılması.
B. A tanı ölçütünde tanımlanan kenevir kullanımının bırakılmasınının ardından, yaklaşık bir hafta geçtikten sonra, aÅŸağıdaki üç (ya da daha çok) belirti ya da bulgunun geliÅŸmesi:
1. Kolay kızma, öfke ya da saldırganlık.
2. Sinirlilik ya da bunaltı.
3. Uyku sorunu (örn. uykusuzluk, rahatsız edici düÅŸler).
4. Yeme isteÄŸinde azalma ya da kilo verme.
5. Huzursuzluk.
6. Çökkün duygudurum.
7. Belirgin rahatsızlığa neden olan, ÅŸu bedensel belirtilerden en az biri: Karın aÄŸrısı, sarsılma/titremeler, terleme, ateÅŸ, ürperme ya da baÅŸ aÄŸrısı.
C. B tanı ölçütündeki belirtiler ve bulgular klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, iÅŸle ilgili alanlarda ya da önemli diÄŸer iÅŸlevsellik alanlarında iÅŸlevsellikte düÅŸmeye neden olur.
D. Bu belirtiler ve bulgular baÅŸka bir saÄŸlık durumuna baÄŸlanamaz ve baÅŸka bir madde esrikliÄŸi ya da yoksunluÄŸu da içinde olmak üzere, baÅŸka bir ruhsal bozuklukla dahil açıklanamaz.
LABORATUVAR BULGULARI;
Ä°drar incelemelerinde, genellikle, kenevir türevlinin metabolitleri saptanır. Bu maddeler yaÄŸda çözünür maddeler oldukları için, uzun bir süre vücut sıvılarında bulunurlar ve yavaÅŸ atılırlar. Ä°drar incelemelerinde 7-10 gün süreyle saptanabilirler,yüksek ölçülerde kullananlarda bu süre iki-dört haftaya dek uzanabilir. Ä°drar incelemesinde bulunması,geçmiÅŸte kullanıldığını gösterir; entoksiyon, kötüye kullanım ya da bağımlılığın olduÄŸunu göstermez.
TEDAVÄ°
Bugün için tedavide kullanılabilecek özgül bir tanımlanmamıştır. Tedavide daha çok psikoterapiden yararlanılır. Psikoterapide, genelde, güdüsel yaklaşımlarla, baÅŸ etme becerileri kazandırır eÄŸitiminin bir bileÅŸimi kullanılır.
Madde kullanan kiÅŸinin deÄŸiÅŸime yönlendirilmesi; bağımlılara maddeyi tamamen bırakması önerilir. Bağımlılar kontrollü içme programı uygulayamazlar. Bağımlılık ömür boyu süren bir hastalıktır.
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU
Psikiyatrist & Psikoterapist
CETAD Antalya Temsilcisi
www.antalyaterapipsikiyatri.com
ÅžirinyalıMh. Ä°smet GökÅŸen Cad.
1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5
Tel: 0 (242) 316 98 99
facebook.com/antalyaterapipsikiyatri
facebook.com/Psikiyatrist-Psikoterapist-UzmDrSevilay-ZORLU
https://twitter.com/DrSevilayZorlu
Neo Rezonans hakkında detaylı bilgi için
Neo Rezonans Antalya
sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
Copyright © 2015 Antalya Terapi Psikiyatri. Web Programlama - Maxantalya