drsevilayzorlu@gmail.com
TEL : 0242 316 98 99
Cetad Antalya Bölge Temsilcisi
UYKU BOZUKLUKLARI
UYKUSUZLUK – PRİMER İNSOMNİA

UYKUSUZLUK – PRÄ°MER Ä°NSOMNÄ°A

En az bir ay süreyle, uykuya dalmakta ya da sürdürmede güçlük olması ya da dinlendirici bir uyku uyunmamasıdır
Uyku bozukluÄŸu, klinik açıdan belirgin sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarada ya da önemli diÄŸer iÅŸlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur
Sadece Narkolepsi, Solunumla ilgili uyku bozukluÄŸu, Sirkadian Ritim Uyku BozukluÄŸu ya da Parasomnia sırasında ortaya çıkmamaktadır
BaÅŸka bir mental bozukluk yoktur
Madde kullanımına ağlı değildir

AÅžIRI UYKU – PRÄ°MER HÄ°PERSOMNÄ°A
BaÅŸlıca yakınma, hemen hergün, gündüz uyku epizodlarının olması ya da uyku epizodlarının uzaması ile kendini gösteren ve en az bir ay süren aşırı uykulu olma durumudur.
Uyku bozukluÄŸu, klinik açıdan belirgin sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarada ya da önemli diÄŸer iÅŸlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur
Uykusuzluk ile açıklanamaz. Sadece Narkolepsi, Solunumla ilgili uyku bozukluÄŸu, Sirkadian Ritim Uyku BozukluÄŸu ya da Parasomnia sırasında ortaya çıkmamaktadır
BaÅŸka bir mental bozukluk yoktur
Madde kullanımına ağlı değildir

NARKOLEPSÄ°
A. En az üç ay süreyle hergün ortaya çıkankarşı konamaz dinlendirici ataklarının olması
B. Aşağidakilerden birinin ya da her ikisinin birlikte olması
1. Katalepsi ( YoÄŸun bir duyguya eÅŸlik eden birden ortaya çıkan ve kısa süren bilateral kas tonusu kaybı epizodları)
2. Hipnopompik (uykudan uyanırken) ya da hipnogojik(uykuya dalarken) patolojik bir anlamtaşımayan varsanılar( hallüsinasyonlar) ya da uyku epizodlarının başında ya da sonunda uyku paralizisinin olması ile kendini gösteren, hızlı göz hareketleri uykusuna iliÅŸkin ögelerin uyku ve uyanıklık arasındaki geçiÅŸe rtekrarlayıcı sızması
C. Madde ya da genel tıbbi durumun fizyolojik etkilerine bağlı değildir.

SOLUNUMLA Ä°LÄ°ÅžKÄ°LÄ° UYKU BOZUKLUÄžU
A. Obstriktif (tıkayıcı) ya da santral(merkezi) uyku apnesi sendromu ya da santral alveolar hipoventilasyon sendromu baÄŸlı olduÄŸu yargısına varılan aşırı uykulu olma durumuna ya da insomniaya (uykusuzluÄŸa) yol açan uyku bozukluÄŸu
B. Mental bzoukluk,madde ve genel tıbbi durum yoktur.

SÄ°RKADÄ°AN RÄ°TÄ°M UYKU BOZUKLUÄžU
Gecikmeli Uyku Evresi: Ä°stenen daha erken bir saate uykuya dalamama ve uyanamama ile belirli olmak üzere uykuya dalma ve uyanma saatlerinin sürekli bir biçimde geç olması
Jet Lag Tipi: Birden çok zaman diliminin geçilmesine baÄŸlı uyanıklık ya da uykulu olma
DeÄŸiÅŸen Mesai Saatleri Tipi: DeÄŸiÅŸen çalışma koÅŸulları
BelirlenmemiÅŸ Tip.

KABUS BOZUKLUÄžU
Genellikle saÄŸkalım, güvenliÄŸe ya da benlik saygısına tahdit içeren, uzun süreli ve korkutucu rüyaları ayrıntıları ile hatırlayarak tekrar takrar uyanma. Uyku döneminin ikinci yarısında olur
Konfüzyon ((ÅŸaÅŸkınlık) yoktur
Etkinliklerde bozulmaya neden olur

UYKUDA KORKU BOZUKLUÄžU
Asıl uyku döneminin ilk üçtebirinde ortaya çıkan ve yersiz bir korku içinde çığlık atmaya baÅŸlayan, yineleyen, birden uykudan uyanma dönemleri.
Her dönemde yoÄŸun bir korku, taÅŸikardia8kalp atım hızında artma), hızlı solunum ve terleme
Rahatlatma çabalarına tepkisiz kalma
Rüya anımsanmaz ve geçirilen döneme dair geçmiÅŸi hatırlayamama( amnezi) vardır
Etkinliklerde azalmaya neden olur.

UYURGEZER BOZUKLUÄžU
Uykunun ilk üçte birinde ortaya çıkar.
BoÅŸ ve gözünü diker bakar, tepkisiz kalır ve büyük zorlukla uyandırılır.
O dönemi anımsamaz
Etkinliklerde bozulmaya neden olur.

2. UYKU BOZUKLUKLARI VE UYKU HÄ°JYENÄ°

Uyku sorunlarıyla genel olarak sık karşılaşılır ve ÅŸiddetli ya da uzun süreli olduÄŸunda yaÅŸamı olumsuz yönde etkiler. Uyku bozuklukları fiziksel ve psikolojik nedenler dikkate alındığında ikiye ayrılır. Öncelikle bu ayrımın yapılması ve eÄŸer uzman yardımı alınacaksa ilgili alanlar belirlendikten sonra tedaviye geçilmesi uygun olur. Uyku bozukluklarının fiziksel nedenlerinin tedavisinde kulak burun boÄŸaz uzmanları, göÄŸüs hastalıkları uzmanları ve nörologlar rol alırken, psikolojik etkenlerin araÅŸtırılmasında ve tedavisinde psikiyatristler rol alır. Fiziksel sorunu olmayanlarda, duygusal açıdan aşırı baskı hissedildiÄŸi zamanlarda uyku sorunları daha sık ortaya çıkar. Sıkıntı, gün içinde yaÅŸanan olayların zihinde devamlı canlanması ve yoÄŸun heyecanlar uykuyu belirgin düzeyde etkileyebilir. Uyku sorunları; uykuya dalmayla, uykuyu sürdürmeyle ve uykunun derinliÄŸiyle iliÅŸkili olabilir. Uykuya dalamayanlar uykudan önce uzun bir süreyi uyumaya çalışarak geçirir. Uykuyu sürdüremeyenler gecenin üçünde uyanır ve uyuyamaz. Uyku derinliÄŸi iyi olmayanlar ise gece sık sık uyanır ve sabah kalktığında sanki bütün geceyi uyanık geçirmiÅŸ gibi hissederler. Uyku bozukluklarına sıklıkla yorgunluk eÅŸlik eder ve uzun sürdüÄŸünde kiÅŸide ciddi düzeyde baskı yaratarak psikiyatrik rahatsızlıklara (depresyon, panik bozukluk gibi) neden olabilir.
Kadınlarda uykusuzluÄŸa daha sık rastlanırken, erkelerde solunum yolu tıkanıklıklarına baÄŸlı uyku sorunları daha sıktır. YaÅŸlandıkça uyku sorunları artar, uyku süresi kısalır, sık sık uyanma gözlenir. Uyku düzenini kontrol altına alma ve devamlı bir ÅŸekilde dengeli bir uyku düzeni oluÅŸturma fiziksel ve psikolojik hastalıklarla baÅŸ etmede, saÄŸlığı korumada çok önemlidir. Herkesin dinlenmeye ihtiyacı vardır.

En sık uykusuzluk nedeni günlük yaÅŸantıda her zamankine göre deÄŸiÅŸiklikler olmasıdır. ÖrneÄŸin seyahat etme, çalışma saatlerinde deÄŸiÅŸiklik, yeme, egzersiz, eÄŸlence gibi davranışlarda her zamankine göre aksamalar ve kiÅŸiler arası iliÅŸki sorunları, uykuyu bozabilir.

UykusuzluÄŸa neden olan ve en sık karşılaşılan etkenler aÅŸağıda sıralanmıştır. Uyku bozuklukları; geçici, kısa süreli ve uzun süreli olarak da üçe ayrılır;

GEÇICI SÜREYLE – BIRKAÇ GÜN SÜREN:
Kısa süreli hastalıklar,
sosyal olayların yarattığı baskı,
jet lag,
çalışma saatlerindeki deÄŸiÅŸiklikler.

KISA SÜREYLE – BIRKAÇ HAFTA SÜREN:
Bir yakının ölümü,
baskı hissetme,
ilaçlar.

UZUN SÜRELI UYKUSUZLUK:
SüreÄŸen fiziksel hastalıklar
depresyon,
süreÄŸen kaygı,
uzamış yas,
alışkanlıklar (çay, kahve içmek gibi),
alkol.

BIRINCIL UYKU BOZUKLUKLARI:
Uykuda uzun süreli solunum durması
Huzursuz bacak sendromu
Narkolepsi

Fiziksel bir nedenin olmadığı geçici ve kısa süreli uyku bozulmalarında aÅŸağıda sıralanan maddelere dikkat etmekle sorun kolaylıkla çözülür. Ama uyku bozukluÄŸu uzun süredir devam ediyor ve aÅŸağıdaki önerilere dikkat edildiÄŸi halde düzeltilemiyorsa devreye ilaç tedavisi ve psikoterapi girmeli, bir uzmandan yardım istenmelidir. Uykunun düzeltilmesi için ilaç kullanılsa bile aÅŸağıdaki öneriler de dikkate alınarak iyi bir uyku alışkanlığı kazanılmalıdır. EÄŸer ilaç kullanılırken iyi bir uyku ritmi ve kalitesi yakalanabilirse, ilaç bırakıldıktan sonra uyku kalitesi ve ritmi iyi bir biçimde devam edebilecektir. Ama yalnızca ilaçla uykunun düzeltilmeye çalışılması ve temelde yatan baÅŸka etkenler varsa bunlara eÄŸilinilmemesi geçici bir iyilik verecektir.
Ä°yi bir uykuya sahip olmak için yapılması gereken, uykunun hijyenine dikkat etmek ve kaliteli uykuyu saÄŸlamaya çalışmaktır. Uykunun kalitesini korumak için aÅŸağıdaki önerileri dikkate almanız size yardımcı olur.

ÅžUNLARI UYGULAMAYA DÄ°KKAT EDÄ°N:
1. Her gün yataÄŸa aynı saatte yatın. Çok yorgun olsanız bile normal saatinizde yatmaya çalışın. EÄŸer çok erken yatarsanız bir sonraki gece zor uyuyabilirsiniz. Genel olarak bir uyku ritmi yaklamanız ve uykuvaktinizin geceye denk gelmesi iyi olacaktır.
2. Gece farklı bir saatte yatmış olsanız da her gün yataktan aynı saatte kalkın. Buna hafta sonları da dikkat edin çünkü yatış ve kalkış saatleri uyku ritminin korunmasında çok önemlidir.
3. Her gün düzenli egzersiz yapın, tercihen sabahları. Düzenli egzersiz dinlendirici uykuyu geliÅŸtirir. Jimnastik ve aerobik egzersizleri buna dahildir. Egzersizle kas gerginlikleri ortadan kalkar, kan dolaşımı düzenlenir ve kiÅŸi dinlendirici bir uyku uyuyabilir.
4. Düzenli olarak doÄŸa ve güneÅŸ ışığına çıkın, özellikle sabah güneÅŸini görün. GüneÅŸ ışığı uyku-uyanıklık ritminizi düzenleyecektir. Işık, insanın kendisini zinde ve iyi hissetmesini de saÄŸlar.
5. Yatak odanızın ısısını rahat edeceğiniz şeklide ayarlayın.
6. Uyurken yatak odanızın sessiz olmasını sağlayın.
7. Uykuyu kolaylaÅŸtırmak için yatak odanızın karanlık olmasına dikkat edin. Sabah güneÅŸinin odanızda hissedilmesi kolay ve dinç uyanmanızı saÄŸlar. Geceleri uzun sürelerle çok ışıklı ortamlarda kalmayın.
8. Yatağınızı yalnız uyku ve cinsel iliÅŸki için kullanın.
9. Ä°laçlarınızı önerilen ÅŸekilde alın. Önerilen uyku ilaçlarını yatmadan bir saat önce almak çoÄŸunlukla yardımcı olacaktır. Böylece ilaçların uyku getirme etkileri siz yatarken ortaya çıkar. Veya kalkma vaktinden 10 saat önce alarak gün içindeki uykululuk etkilerinden kaçınmaya çalışın.
10. Uykuya gitmeden hemen önce gevÅŸeme egzersizleri yapın (Kas gevÅŸetme, nefes egzersizleri, hoÅŸunuza giden hayaller, masaj, ılık banyo vb.)
11. Ayak ve ellerinizi sıcak tutun. Gerekirse yatakta sıcak tutacak çorap ve/veya eldiven giyin.

ÅžUNLARDAN KAÇININ:
1. YataÄŸa gitmeden hemen önce egzersiz yapmayın.
2. YataÄŸa gitmeden hemen önce rekabete dayanan oyunlar oynamayın, heyecanlı bir program seyretmek veya sevdiÄŸiniz biriyle önemli bir tartışma yapmak gibi uyarıcı davranışlarla meÅŸgul olmayın.
3. AkÅŸamları kafeinli gıdalar (kahve, fazlaca çay, çikolata, enerji içecekleri vb.) almayı bırakın. Bunların yerine süt, ayran, meyve suyu, ıhlamur, adaçayı gibi içecekleri deneyin.
4. Yataktayken kitap-gazete okumayın veya televizyon seyretmeyin. Bunları yapmak isterseniz başka bir yeri kullanın ve uykunuz gelince tekrar yatağınıza yatın.
5. Uykuya yardımcı olması için alkol almayın. Alkol uykuya dalmayı kolaylaÅŸtırır ama uykunun kalitesini bozar, gecenin ilerleyen saatlerinde uyanmaya sebep olur.
6. YataÄŸa aşırı aç veya tok olarak gitmeyin.
7. BaÅŸka birinin uyku ilaçlarını kesinlikle almayın. Buradaki gibi düzenlemelerle uykunuzu düzeltemezseniz mutlaka bir psikiyatriste baÅŸvurunuz.
8. Eczaneden reçetesiz temin edilebilen uyku ilaçlarını doktorun bilgisi olmadan almayın. Yanlış ilaç kullanımı bu ilaçlara karşı hızla tolerans geliÅŸmesine yol açabilir. Bu ilaçlar yaÅŸlı hastalarda ciddi yan etkilere sebep olabilir.
9. Gündüz vakti uzun sürelerle kestirmeyin.
10. Kendinizi uyumaya zorlamayın. Bu yalnızca sizin zihninizi ve bedeninizi daha fazla uyarmaya yarar. Yatakta 20-30 dakikadan daha fazla uyuyamadan yatarsanız, kalkın, baÅŸka bir odaya gidin (veya yatak odanızın baÅŸka bir yerine), sessiz bir ÅŸeyle uÄŸraşın (ör: heyecan oluÅŸturmayan bir yazı okuma veya program seyretme) veya rahatlatan etkinliklerde (ılık duÅŸ, yavaÅŸ bir müzik gibi) bulunun, uykunuzun geldiÄŸini hissettiÄŸinizde yeniden yataÄŸa dönün. Bunu gece boyunca ne kadar gerekirse o kadar yapın.
11. Uzun süre uykusuz kalmayın. AkÅŸam yemeÄŸinizi erken yemeye çalışın.
12. Yatağınızın fazla sert veya fazla yumuşak olmamasına dikkat edin.
EÄŸer uyku kalitenizi aÅŸağıdaki yöntemlerle arttıramıyorsanız ve uykusuzluÄŸunuz uzun süredir devam ediyorsa mutlaka bir psikiyatriste baÅŸvurunuz.

Ä°YÄ° UYKULAR…

 

Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist & Psikoterapist

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

ÅžirinyalıMh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

0 (242) 316 98 99

0  532  747 04 45

 


Web Sitlerimiz: Antalya Terapi Psikiyatri | Antalya Cinsel Terapi | Neo Rezonans Antalya | Sevilay Zorlu