“DiÄŸer insanları umursuyor muyum? Bu zor bir soru. Ama, evet sanırım gerçekten umursuyorum… ama duygularımın bana engel olmasına izin vermiyorum.Yani ben de herkes kadar sıcak ve ilgiliyim, ama ÅŸunu da kabul edelim ki herkes sizi kazıklamaya çalışıyor…Kendinizi korumak için tetikte olmalı, duygularınızı bir kenara bırakmalısınız. Diyelim ki bir ÅŸeye ihtiyacınız var ya da biri size bir kazık atıyor… belki sizi soymaya kalkıyor… icabına bakarsınız… yapılması gerekeni yaparsınız…Birini incitmek zorunda kalsam kendimi kötü hisseder miyim?Evet bazen. Ama çoÄŸunlukla, eee (gülüyor)… en son bir böceÄŸi ezdiÄŸinizde ne hissettiniz? “  (adam kaçırma ve gasptan ceza almış bir antisosyalin ifadesi).

                  Antisosyal kiÅŸilik bozukluÄŸu (ASKB) 15 yaşından önce baÅŸlayan, yaygın bir antisosyal davranış ve piÅŸmanlık duymadan baÅŸka insanların haklarını çiÄŸneme ile belirli bir bozukluktur. Ciddi sosyal sorunlara yol açtığından, tüm kiÅŸilik bozuklukları içinde en önemlilerinden biridir. Bozukluk, yalnız psikiyatrist ya da psikologların deÄŸil, sosyologların, hukukçu ve kriminologların da öteden beri ilgi ve dikkatini çekmiÅŸtir.                   

                       GeçmiÅŸte bu hastaları tanımlamak için, psikopat, sosyopat, asosyal ya da dissosyal gibi deÄŸiÅŸik terimler kullanılmıştır. ‘’Psikopat’’, Türkçe’ de halk dilinde yerleÅŸmiÅŸ yüklü bir sözcüktür. Ve kullanımından kaçınmak gerekir.

                  DSM-IV Psikiyatrik tanı sistemine göre;

                  A-Belirtilerden üçünün ya da daha fazlasının olması ile belirli 15 yaşından beri süregelen, baÅŸkalarının haklarını saymama ve baÅŸkalarının haklarına saldırma örüntüsü:

1. Tutuklanmasını gerektirecek eylemlerde tekrar tekrar bulunmakla belirli, yasalara uygun toplumsal davranış biçimine ayak uydurmama.
2. Sürekli yalan söyleme, takma isimler kullanma ya da kiÅŸisel çıkarı, zevki için baÅŸkalarını atlatma ile belirli dürüst olmayan tutum.
3. Dürtüsellik ya da gelecek için tasarılar yapmama.
4. Yineleyen kavga, dövüÅŸ ya da saldırılarla belirli olan kolay öfkeye kapılma ve saldırganlık.
5. Kendisinin yada baÅŸkalarının güvenliÄŸini umursamama.
6. Bir iÅŸi sürekli götürememe ya da mali yükümlülüklerini tekrar tekrar yerine getirememe ile belirli sürekli bir sorumsuzluk
7. BaÅŸkalarına zarar vermiÅŸ, kötü davranmış ya da baÅŸkasından bir ÅŸey çalmış olmasına karşı ilgisiz olma ya da yaptıklarına kendince mantıklı açıklamalar getirme ile belirli vicdan azabı çekmeme.

      B-KiÅŸi en az 18 yaşındadır.

     C-15 yaşından önce baÅŸlamış davranım bozukluÄŸu kanıtları vardır.

     D-Antisosyal davranış sadece Åžizofroni ya da bir Manik epizodun gidiÅŸi sırasında ortaya çıkmamaktadır.

                             KLÄ°NÄ°K ÖZELLÄ°KLER 

                  Antisosyal, bir toplumda, suç, ayıp, günah ya da ahlak dışı sayılan davranışları tekrarlamaya eÄŸilimli demektir. Ancak diÄŸer kiÅŸilik bozukluklarından farklı olarak 15 yaşında önce ortaya çıkan davranım bozukluÄŸu tablosunu göstermiÅŸ olmalıdır. Hasta her türlü suçu iÅŸleyebilir. Bunlar tutuklanmasını gerektiren ağır suçlar olabilir. En çok görülenler, hırsızlık, gasp, saldırganlık, ırza geçme ve diÄŸer cinsel suçlardır. Bazen de yalnızca ahlak, iÅŸleri ya da okul kurallarını çiÄŸnemekle sınırlı olabilir. Bu suçları sonuçlarına aldırmıyormuÅŸ gibi tekrar tekrar iÅŸler. Birçok hastanın sabıka kaydı çok kabarıktır. Verilen cezalardan ders almaz. ÖrneÄŸin, belli bir suç nedeni ile hapse girer fakat hapiste aynı suçu iÅŸlemeye devam eder.

                  BaÅŸka insanlara karşı sorumluluk, sadakat ve dürüstlük duygusu yoktur. VerdiÄŸi sözleri tutmaz, durmadan yalan söyler ve insanları kolayca aldatır. BaÅŸkalarının iyi niyetinden yararlanır. Yalanı yüzüne vurulunca utanmaz.  Dolandırıcılık, sahtekarlık insanları yalnızca zevk için aptal yerine koyma gibi davranışlar sıktır. Kumar oynarsa hile yapar. BaÅŸkalarının yerine geçerek insanları aldatma ve birden çok isim kullanma gibi davranışlar da görülebilir. ASKB olan hastalar eÅŸlerine de baÄŸlı deÄŸillerdir. Nikahlı ya da nikahsız sık eÅŸ deÄŸiÅŸtirebilirler. Parasal yükümlülüklerini yerine getirmezler.

                  Bu hastaların çoÄŸu iÅŸinde tutarsızdır;çalışacak iÅŸ olduÄŸu halde iÅŸe girmez. EÄŸer bir iÅŸe girecek olursa, iÅŸi aksatması ya da diÄŸer disiplin bozucu davranışları nedeniyle çabuk kovulur. Bazen de kendisi nedensiz iÅŸi bırakır. Geçinebilmek için ya parası olan bir yakınını sömürür ya da yasadışı yollardan para kazanır. ÖrneÄŸin, karısını çalıştırır ya da yaÅŸlı annesinin emekli maaşını  ( bazan zorla ) alır. Zayıf gördüklerinden haraç alır.

                  Dürtüsellik her alandadır, sonuçlarına aldırmıyormuÅŸ gibi davranır. Aklına estiÄŸi gibi gezer. Bazen serseri gibi dolaÅŸması yüzünden, sabit bir adresi yoktur. Kendisinin ya da baÅŸkalarının güvenliÄŸini düÅŸünmez. Heyecan ve uyarılma açlığı nedeniyle, tehlikeli serüvenlere atılabilir ya da önüne gelenle yatabilir. En kötü özellikleri  kolay öfkelenme vardır. Sebepsiz yere öfkelenir ve insanlara saldırır. Kolay kavga çıkarır, karşısındakini yaralayabilir. Hastanın saldırganlığından en çok zarar görenler genellikle ailesi ve çocuklarıdır. ÇocuÄŸu varsa, ebeveynlik görevlerini de genellikle yerine getirmezler.

                  Yaptıklarını yüzünden piÅŸmanlık ya da suçluluk duymaz. BaÅŸkalarına verdiÄŸi zararı rasyonalize eder. Bu nedenle bu bozukluÄŸu, bir tür vicdan ya da süperego yokluÄŸu gibi düÅŸünmenin uygun olduÄŸu da ileri sürülmüÅŸtür.  Asla ders almaz, ceza vermenin etkisi olmaz. PiÅŸmanlık gösterileri genellikle sahtedir.  Alkol ya da madde bağımlılığı ya da kötüye kullanımı çok sık geliÅŸir. Alkolizm tabloyu daha ağır bir görünüme sokabilir. Antisosyal davranışlarının önemli bir bölümünü alkollü iken yapabilir.

                  Parafililer ; cinsel sadizm gibi, genel popülasyondan daha sık görülür ve cinsel suçlarının nedenini oluÅŸturabilir. Ağır vakaların çoÄŸu ömrünü hapiste geçirir. Bunların doÄŸal olmayan yollardan ( kaza, intihar ya da baÅŸkasının elinden ) ölme olasılığı daha yüksektir. YaÅŸ ilerledikçe tablo bir miktar ‘’sönme ‘’eÄŸilimi gösterir. Saldırganlık, irritabilite ve cinsel suçların sıklığı azalır.

PSÄ°KOPATÄ°NÄ°N ANAHTAR BELÄ°RTÄ°LERÄ°

DUYGUSAL/KİŞİLERARASI

• Ä°çtenlikten uzak ve yüzeysel olma
• Benmerkezcilik ve büyüklük duygusu
• PiÅŸmanlık ya da suçluluk duymama
• Empatiden yoksunluk
• Aldatma ve yönetme eÄŸilimi
• Sığ duygular

TOPLUMSAL SAPKINLIK

• Ä°çgüdüsellik
• Davranış denetimlerinde zayıflık
• Heyecan ihtiyacı
• Sorumluluk almama
• Erken dönem davranış sorunları
• YetiÅŸkinlikte antisosyal davranış

          NEDENLERÄ°:Anne-babasız büyümüÅŸ çocuklarda, örneÄŸin sokakta ya da yetiÅŸtirme yurtlarında büyümüÅŸ ya da tutarlı bir ebevyn eÄŸitimi görmemiÅŸ çocuklarda ileride bu bozukluÄŸun ortaya çıkması olasılığı daha yüksektir. Babada alkolizm olması, çocukken cinsel ya da fizik olarak sömürülmüÅŸ olma ve çocuklukta dikkat eksikliÄŸi hiperaktivite bozukluÄŸu olması diÄŸer yatkınlaÅŸtırıcı etkenlerdir. 

                  Ä°kiz, evlat edinme ve aile çalışmaları genetik etkenlerin önemli bir rol oynadığını göstermiÅŸtir. Hastaların birinci derece akrabaları ASKB, genel nüfustan daha sık görülür. Hasta bireylerin erkek çocuklarının ASKB geliÅŸtirme olasılığı daha yüksektir.                       SIKLIK:Amerikan ECA çalışmasında ASKB  % 2-3 , erkeklerde % 3-4 daha sık bildirilmiÅŸ. Ancak bir görüÅŸe göre tanıda saldırganlığa fazla önem verilmesi, birçok kadın hastanın atlanmasına neden olmaktadır.Türkiye’de bir kent popülasyonundan çekilmiÅŸ 954 denek üzerinde yapılan bir çalışmada % 3,erkeklerde %5.3, kadınlarda da % 0.4  bulunmuÅŸ.

          HUKUKSAL DURUM:ASKB vakaların cezai ehliyetlerinin tam olduÄŸu kabul edilir. Bir suç iÅŸlemeleri halinde ( suç sırasında tabloya bir psikoz ilave olmamışsa ) cezalarını tam olarak çekerler. 

          TEDAVÄ°:ASKB, tedavi umudu en az olan kiÅŸilik bozukluÄŸudur. Tedavi amacıyla bir genel psikiyatri servisine yatırılmaları faydadan çok zarar verir. Agresivite nöbetlerini kontrol etmek amacıyla (özellikle EEG bozukluÄŸu da varsa ) psikiyatrik ilaçlar kullanılabilir. Batıda, cezaevi koÅŸullarında uygulanan bazı davranışçı ‘’ düzeltme’’ programlarının yararlı olduÄŸu ileri sürülmüÅŸtür.

Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist &  Psikoterapist

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

Tel: 0 242 316 98 99