Ergenin davranışlarına rehberlik edecek deÄŸerleri kazanması ve sosyal yönden sorumluluklarını öÄŸrenmesi konusunda yardıma gereksinimi vardır. Bu gereksinimi karşılayan ve ergenin yaÅŸamında etkili olan en önemli toplumsal kurum ailedir.  Aile bireyleri arasında etkileÅŸim ve iletiÅŸimin ergenin kiÅŸilik yapısını biçimlendirmede çok büyük ve çok derin etkisi vardır..

ANNE-BABA TUTUMLARI

Ergenin kendisi için biçimlediÄŸi imge, çeÅŸitli etkenlere bağımlıdır. Ä°lk önce kendi öz deneyimleri ve kendine yönelik incelemeleri, sonra da önemli ölçüde baÅŸkalarının ve toplumun gözlemleri söz konusudur. Ergeni bir ölçüde biçimleyen ve ona yön veren bu gözlemler arasında arkadaÅŸların, öÄŸretmenlerin ve elbet ana babaların gözlemleri ve davranışları yer alır.

Aşırı koruma ve baskı:     

Bu tür aile  tutumunda kuvvet gösterisi ön plandadır ve ana-babalar kuralları koyar, diÄŸerlerinin de bunlara uyması beklenir. Kurallara aykırı davranışlar sert bir disiplinle karşılanır.  Bu tutum amaçlara doÄŸru ilerlemeye büyük ölçüde engel olur. Her yerde tehlike kuÅŸkusu yaratır, ergenin sürekli bir suçluluk duygusu veya endiÅŸe duygusu yaÅŸamasına yol açar ve bu durum kendi başına karar vermeyi engeller ya da onları kabul edilmez hale sokar.

Ancak aşırı koruma geliÅŸmeyi engellerse de ana babaların bazı ilkeleri uygulamaya hakları vardır. Yükümlülük ve sorumluluÄŸun bir derecesine kadar ana babaların ergenle uyuÅŸarak bir takım kurallar koyması yerinde olur: Belirli saatler, gruptaki arkadaÅŸların tanınması, dışarı çıkmak için okul ödevlerinin bir yana itilmemesi, harçlığını kullanabilmeyi öÄŸrenmesi gibi.

Aşırı HoÅŸgörü:  

Ä°zin verici ailelerde ise ya çok az kural vardır ya da hiç olmayabilir.  Anne-babalar bilerek ya da farkında olmadan ergenlere aÅŸağı yukarı hoÅŸuna gittiÄŸi gibi davranma olanağı tanırlar. Disiplin uygulanmaya kalkışılsa bile çoÄŸunlukla belirsizdir ve önceden kestirilemez. Böylesi koÅŸullarda bazı ergenlerin çok iyi olduÄŸunu, bazılarında da düÅŸük benlik saygısı geliÅŸtirdiÄŸi gözlenmiÅŸtir.  Her ÅŸeye raÄŸmen ergenler sınırlarını tanımak isterler. Belli kurallar ve ana babanın belli tutumları ergenin bazı sıkışmışlıklarında sığınabileceÄŸi bir korunak olur. Onlara yol gösterici olur. Tamamen hoÅŸgörüyü ve izin vericiliÄŸi çoÄŸu kez kendilerine karşı bir ilgisizlik olarak algılayabilirler.  

Demokratik tutum:

Bir de demokratik aileler vardır. Bu ailede yetkileri ellerinde tutarken ve uyulacak kuralları koyarken, ergenlere farklı olma, kendi davranışlarının sorumluluÄŸunu üstlenme ve daha fazla karar verme olanakları verilir. Disiplin, katı cezadan çok akıl yürütmeyi, kendine güven ve yüksek akademik güdü gibi davranışları gösterir.

Özetle ana-babanın yöntemleri bir ergenin bağımsızlığı gerçekleÅŸtirme yeteneÄŸini büyük ölçüde etkilemektedir. Ana-baba yetkecilik ya da izin vericilik uçlarında yer aldığında çocuklarıyla iliÅŸkilerini güçlükler saracaktır. Demokratik yaklaşım olumlu bir benlik kavramını ve bağımsızlığı kolaylaÅŸtırır.

Ä°syan Etme veKarşı çıkmalar:

Her ÅŸeyi alt üst etme dürtüsü, hiçbir ayırım gözetmeden yapılan itiraz ve her ÅŸeyi yıkma zevki aileler için oldukça sıkıcı olabilir. Aynı zamanda anne babaların bu isyan ve karşı çıkmalar karşısında, çocuklarının geleceÄŸi hakkında kaygı duymaları ve ergenlerin hayal ettikleri kiÅŸiliÄŸi kabul etmede zorluk çekmeleri, bu çaÄŸdaki sıkıntı ve isyanları arttırabilir. Henüz kendisini tanımayan, sevenleri tarafından da tam kabul görmeyen ergenler, bu dönemde oldukça hassas bir ruh haline girer. Ergenin özerkliÄŸi için sürdürdüÄŸü savaşım sadece ailesine karşı deÄŸil, tüm otoriteye karşıdır.
Ancak toplumsal geliÅŸim ve ruh saÄŸlığı açısından bu isyanlar ve karşı çıkmalar o kadar da sıkıcı deÄŸildir. Davranışlarının temelinde, baÅŸkaları tarafından beÄŸenilmek, kabul edilmek isteÄŸi ile ÅŸiddetli bir bağımsızlık arzusu ve yetiÅŸkinlere kendini bağımlı kılan baÄŸlardan kurtularak, kendi kiÅŸiliÄŸini kanıtlama gereksinimi bulunmaktadır. Bu isyanlarda gelecekteki bir ilerlemenin umudu, yaratıcı gücün bir görünümü vardır.   

Ergenin ilgisizliÄŸi ile dikkat çekmesi, ne ebeveyni nede toplumu eleÅŸtirmemesi ya da ergenin herhangi bir sorununun olmadığı görüntüsü, ebeveynlerin memnunluklarına karşı biz klinisyenler için bir duraklamaya iÅŸaret eder. EleÅŸtiriden kaçış bedensel, cinsel, mesleksel kimliÄŸi bulma ve onları yeni bir kimlik çatısı altında bütünleÅŸtirme sorunlarından kaçışla da eÅŸanlamlıdır. Çünkü bunalım ergenlerde normal bir belirtidir, olmayışı kaygı uyandırmalıdır. O nedenle A. Freud ergenlik dönemine ‘normal bunalım’ evresi adını vermiÅŸtir.