DiÄŸer örseleyici yaÅŸam olayları gibi, kötüye kullanımın da, her yaÅŸa ve her bireye özgü uzun süreli yansımaları vardır ve bireyin intrapsiÅŸik kaynaklarını zorlayan bir durumdur.

Suçluluk, kendisinden öç alınacağı korkusu, ayrılma anksiyetesinin alevlenmesi ve narsisistik bütünlüÄŸe tehdit, yetiÅŸkinlikte yaÅŸanan ÅŸiddete verilen yanıtın psikolojik belirleyicilerinden bazılarıdır ve örselenmeye daha sonra verilen yanıtlara katkıda bulunurlar. Örselenmeden sonra sıklıkla görülen suçluluk duygusu, beklenmedik bilinçdışı saldırgan dürtülerin ortaya çıkmasıyla baÄŸlantılı olabilir. Bu saldırgan dürtülerin harekete geçmesi ile özgüvende azalma arasında bir baÄŸlantı olabilir. Çünkü bu dürtüler, üstbenlik beklentilerinin çiÄŸnenmesine yol açmaktadır.

Özgüvenin korunması ya da kaybı, kiÅŸinin örselenmeye yanıtında önemli bir öÄŸedir. BilindiÄŸi gibi, özgüven, intrapsiÅŸik-geliÅŸimsel süreçler ile baÅŸarı ya da baÅŸarısızlık olarak algılanan yaÅŸam olayları arasındaki karmaşık iliÅŸki tarafından belirlenir. BaÅŸarı ya da baÅŸarısızlık yargısı, bireyin içselleÅŸtirilmiÅŸ ego ideali hedefleri ve standartları ile ilgilidir (Jacobson 1975).

KiÅŸinin, bir örselenmeyle baÅŸ etme ya da edememe algısı, örselenmenin çözümünün gidiÅŸini deÄŸiÅŸtirebilir. Ayrıca özgüveni ve gelecekte örselenmelere yanıt verme yetisini etkileyebilir. BaÅŸarılı bir yanıt özgüveni arttırırken, etkisiz bir yanıt özgüveni zedeleyebilir (Nadelson 1996).

Öte yandan, bazı yetiÅŸkinler için, kendini suçlama ve özgüven eksikliÄŸi, güncel olarak içinde yaÅŸamakta olduÄŸu örseleyici durumdan ziyade, geçmiÅŸteki örselenmeden kaynaklanıyor olabilir. Bireyin nasıl davrandığından bağımsız olarak ortaya çıkan bazı tehditler, bilinçdışı olarak bazı çocukluk yaÅŸantıları gibi algılanabilir. Giyim tarzından, yemeÄŸin lezzetine kadar her türlü gerekçenin kadına yönelik ÅŸiddete yol açtığı ve kadının buna karşı çıkamadığı durumları buna örnek olarak göstermek olasıdır. Burada bir çeÅŸit bilinçdışı zaman kayması söz konusudur. Åžiddete uÄŸrayan birey, kendisini, “kötü” davranışları yüzünden ana babası tarafından cezalandırılma tehdidi altındaki çocuk gibi hissetmektedir. Maruz kaldığı bu tehditler sonucunda, çocuk cezaya gerekçe hazırlamamak için, daha fazla kışkırtıcı davranışlarda bulunmamak üzere, kızgınlığını ve saldırganlığını kontrol etmeye çalışır. YetiÅŸkinlik yaÅŸamında, kötüye kullanıma hedef olan birey, benzer bir tepki gösterebilir. Ancak çoÄŸu kez bu tepki uygunsuz olmakta ve kendini korumaya yetecek gücü olduÄŸu halde, bireyin sinmesine ve durumu çaresizce kabullenmesine yol açmaktadır.

Åžiddete uÄŸrayan bireyin suçlanması

Kötüye kullanılan kiÅŸiler sıklıkla ÅŸiddeti kışkırttıkları ÅŸeklinde ya da daha “uygun” veya “optimal” bir tepki göstermedikleri ÅŸeklinde suçlanırlar. Bu türden suçlamalar, özgüveni daha da zedeler ve gelecekteki tepki verme yetisini daha da bozar. Böylece gelecekteki örselenmeye yatkınlığı daha da artırır.

SONUÇ

GörüldüÄŸü gibi, aile içi ÅŸiddet çok boyutlu bir sorundur. Ayrıca aynı aile içinde farklı türlerde ÅŸiddetin bir arada yaÅŸandığına dair veriler giderek birikmektedir (Edleson 1999). Oysa son yıllara kadar eÅŸe yönelik ÅŸiddeti, çocukların kötüye kullanılmasını, cinsel kötüye kullanılmayı bir bütün olarak ele almak bir yana, bunlar arasındaki iliÅŸkiyi inceleyen araÅŸtırmalara, üzerine eÄŸilen politikalara ve saÄŸaltım programlarına bile rastlamak pek olası deÄŸildi. Buna karşın, bir ailede bir türde ÅŸiddet yaÅŸanıyorsa, genellikle bu diÄŸer türlerde ÅŸiddetin de yaÅŸandığına dair bir iÅŸaret olabilmektedir. Bu makalede, duygusal kötüye kullanılma ve daha önce ele alınmış olan aile içi cinsel kötüye kullanılma (Vahip 1994, Vahip 1995, Volkan ve Vahip 2000) tartışılmamıştır. Odak noktası olarak, geliÅŸimsel zemin seçilmiÅŸ ve bu türden bir örselenmenin geliÅŸimle nasıl bir etkileÅŸim içinde olduÄŸu açıklanmaya çalışılmıştır. Bu yönüyle bakıldığında, aile içi ÅŸiddetin tanınıp önlenmesinin gelecek kuÅŸakların ruh saÄŸlığı açısından çok önemli olduÄŸu ve bunun bir çeÅŸit koruyucu ruh saÄŸlığı hizmeti çerçevesinde düÅŸünülmesi gerektiÄŸi söylenebilir.